تحلیل روند توسعه‎ی فضایی و تعیین جهات بهینه‎ی توسعه‎ی شهر رشت با استفاده از سامانه‎ی اطلاعات جغرافیایی

در ارتباط با مباحث شهر و شهرنشینی در ایران، هدف کلّی برنامه‌ریزی شهری، تأمین رفاه مردم از راه ایجاد محیطی بهتر، سالم‌تر، آسان‌تر، مؤثّرتر و دلپذیرتر است. همین دلیل تحلیل تناسب زمین برای توسعه‎ی شهری و شناسایی اراضی مناسب و اولویت‌دار برای توسعه‎ی فضایی ضرورت دارد، در شهر رشت هرچند مهندسان مشاور طرح‌های جامع شهر در اوّلین طرح، جهت شمال و در دو طرح اخیر، جهت جنوب را جهت توسعه تعیین کرده‌اند، اما به‎کار نگرفتن روش‌های مناسب در این پیشنهادها و نیز، شرایط ویژه‌ی اراضی اطراف شهر رشت، لزوم استفاده از روش‌های جدید مکان‌یابی را ضرورت می‌بخشد. بنابراین هدف این مقاله، مطالعه‎ی روند توسعه‎ی کالبدی ـ فضایی شهر رشت و عوامل مؤثّر در آن، همچنین تعیین جهت‎های مناسب توسعه آتی آن است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که عوامل و موانع طبیعی و انسانی، نقش عمده‌ای را در جهت‌دهی به توسعه‎ی فضایی شهر داشته‎اند، همچنین مشخّص شد که تعاونی‌های مسکن، ادغام روستاهای حاشیه‎ی شهر در محدوده‎ی خدماتی و اسکان ‌غیر رسمی، نقش چشمگیری در توسعه‎ی کالبدی شهر داشته‌اند. در بخش پایانی با تهیه‎ی لایه‌های اطلاعاتی مختلف ازجمله، قابلیت اراضی، سطوح ارتفاعی، شیب، پایداری زمین، شبکه‎ی ارتباطی، فرودگاه، گورستان، رودخانه، زیستگاه‌های طبیعی، شهرک صنعتی، مرداب و نقاط روستایی اطراف شهر و تهیه‎ی لایه‌ها در نرم‎افزار ArcGIS و تجزیه و تحلیل آنها در سامانه‎ی اطلاعات جغرافیایی، با استفاده از مدل AHP ، اراضی مناسب برای توسعه‎ی آتی شهر مشخّص شد. یافته‎های پژوهش بیانگر مکان‎یابی توسعه‎ی آتی شهر به‎سمت جنوب شهر رشت است.